Creatieve schrijftechnieken – wat zijn het en waarom is het handig?

Om het schrijven op gang te helpen, inspiratie op te doen, schrijven te oefenen of creativiteit op te wekken, kun je gebruikmaken van creatieve schrijftechnieken. Hieronder beschrijf ik een paar technieken die weinig inspanning kosten en veel kunnen opleveren.

Gebruik metaforen

Een metafoor is een beeldspraak die berust op een vergelijking. Een metafoor kan helpen om iets duidelijk te maken en iets te versimpelen. In een boek worden metaforen veel gebruikt om een tekst levendig te maken en de lezer een beeld te geven bij wat de schrijver bedoelt. Een metafoor kan direct inzicht geven in iets waar anders misschien een heel verhaal voor nodig is. Let er bij het gebruik van metaforen wel op dat ze passend moeten zijn. Klopt het geschetste beeld niet, dan zal de lezer de auteur niet serieus nemen en komt bovendien de boodschap niet goed over.

Bijvoorbeeld:

• Voetbal is oorlog.
• De samenleving is ziek.
• Kijk die Machteld nou toch eens: het lelijke eendje is een zwaan geworden!

(bron: OnzeTaal).

Lees dit handige artikel over het gebruik van metaforen.

Vermijd de lijdende vorm

Probeer de werkwoorden zijn/hebben/worden te vermijden. Als je dit doet, haal je het onderwerp (wie doet wat) naar voren. Alternatieven voor deze woorden leveren creatievere en betekenisvollere werkwoorden op en je schrijft meer in de tegenwoordige tijd. Dit is actiever en levendiger. Je vermijdt de lijdende vorm/passieve vorm. Begin de zin dus met het onderwerp. Dat is korter, prettiger leesbaar en geloofwaardiger. Probeer ook deze hulpwerkwoorden te vermijden: willen/kunnen/zullen/mogen/moeten.

Bijvoorbeeld:

• De notulen werden door de receptioniste uitgeprint – De receptioniste printte de notulen uit.
• Het schip werd achterna gezeten door piraten – De piraten zaten het schip achterna.

Meer uitleg over de lijdende vorm. 

Divergent denken

Probeer tijdens het schrijven geen tunnelvisie te hebben, maar heb een brede blik. Dat wil zeggen: wees ervan bewust dat een probleem op meerdere manieren opgelost kan worden. Kies bijvoorbeeld een ander perspectief: hoe zou een kind/oudere/dier dit probleem oplossen? Ga op zoek naar de vraag achter de vraag: waarom is dit een probleem? En voor wie? Dit heet ook wel ‘out of the box’ denken. Kom op nieuwe ideeën en oplossingen en zoek alternatieven en maak verbanden tussen ideeën. Kijk verder dan in eerste instantie misschien logisch is, onderzoek ideeën die misschien wat verder van je afstaan. Brainstormen kan hierbij helpen. Wie weet, stuit je opeens op een heel originele invalshoek.

Oefening

Pak een voorwerp dat in jouw buurt ligt, bijvoorbeeld een pen die je vindt op jouw schrijfplek. Beschrijf deze pen. Noteer zoveel mogelijk eigenschappen (kleur, formaat, functie(s), patronen, geur?). Zet de timer op 5 minuten. Na die 5 minuten, schrijf ten minste 10 extra eigenschappen op. Hou de pen vast, bekijk hem vanuit een ander perspectief. Wat kun je nog meer ontdekken?

Bewuste waarneming

Bij bewust waarnemen maak je gebruik van al je zintuigen. Het komt erg overeen met de schrijftechniek show, don’t tell: laat de lezer voelen wat je wil dat hij voelt, in plaats van alles te beschrijven. Je zult merken dat de lezer hierdoor je verhaal in wordt gezogen en dat een scene veel levendiger wordt.

Oefening

Beschrijf bijvoorbeeld eens het volgende: je komt na een lange werkdag thuis. Beschrijf hoe je thuiskomt (welk vervoersmiddel gebruik je, in wat voor stemming ben je, hoe uit zich dat, waar verheug je je op als je thuiskomt?). Hoe ziet jouw straat eruit, hoe voelt het als je je huis binnen stapt? Wie is er om je te begroeten, wat valt je op? Doorloop deze scene in je hoofd en probeer de lezer te laten voelen wat jij voelt. Gebruik al je zintuigen.

Opzettelijke associatie

Ik vind deze schrijftechniek zelf een beetje vergezocht, maar wie weet kun jij er je voordeel mee doen. Bij opzettelijke associatie zoek je bewust naar vergelijkingen tussen (bijvoorbeeld) een dilemma in jouw verhaal en een willekeurig voorwerp (het theeglas dat op je bureau staat).

Oefening

Wat hebben de twee met elkaar gemeen? Zijn ze bijvoorbeeld allebei transparant (het glas is doorzichtig, het dilemma is helder) of hebben ze een moeilijk te doorgronden oppervlak (het glas is beschilderd met een patroon, het dilemma is ingewikkeld)? Zoek ook tegenstellingen (het glas heeft een duidelijke functie, het dilemma is nog vaag).

Er zijn nog veel meer creatieve schrijftechnieken die je kunt gebruiken. Maar probeer er eerst eens één en kijk wat voor verrassends het oplevert. Wie weet kom je zo wel uit die schrijfdip, of vind je een originele oplossing voor jouw plothole. 

There is no rule on how to write. Sometimes it comes easily and perfectly; sometimes it’s like drilling rock and then blasting it out with charges.
– Ernest Hemingway

Zo schrijf je elke dag

Eigenlijk is er maar één manier om een boek te schrijven: dóén. Schrijven, schrijven, schrijven. Niemand anders zet namelijk de woorden voor jou op papier. Maar je hebt het druk en er is al zó veel dat je moet doen op een dag en dat om je aandacht vraagt. Hoe zorg je er nu voor dat je daadwerkelijk aan schrijven toekomt (lees: tijd vrij maakt om te schrijven)?

Deze tips helpen je om schrijven onderdeel te maken van je dagelijkse bezigheden:

1. Laat je WIP (Work In Progress) open staan op de laptop/computer.

Zo kost het weinig moeite om verder te gaan, of even een stukje te schrijven. Bovendien word je eraan herinnerd op het moment dat je je beeldscherm inschakelt. Waarschijnlijk ben je meteen weer in de stemming om te schrijven als je het verhaal ziet. (Zorg er natuurlijk wel voor dat je na elke schrijfsessie een back-up maakt, bijvoorbeeld via de mail of op een usb-stick.)

2. Maak een schema en hou je eraan.

Spreek met jezelf af dat je bijvoorbeeld ’s avonds als je thuiskomt of ’s ochtends voordat je naar je werk gaat een uurtje schrijft, of 500 woorden. Zorg wel voor een realistisch doel: bedenk wat je voor het behalen van dit doel wil en zal moeten opgeven (een sportavond, date-night of de wekelijkse lunch bij de schoonfamilie).

3. Plan heel bewust tijd in voor schrijven.

Zorg ervoor dat je elke dag tijd inplant om te schrijven, bijvoorbeeld standaard na het avondeten. Bepaal ook de eindtijd, of het woordaantal zoals je naar aanleiding van tip 2 hebt gedaan. Op deze manier wordt schrijven een routine, onderdeel van je dag, en wordt het steeds makkelijker om je hieraan te houden. Je zult al na één keer zien merken dat dit motiverend is. Zorg wel voor een goede werkplek met weinig afleiding.

4. Schrijf als je onderweg bent.

Reizen is toch al verloren tijd, gebruik die tijd dan om wat tekst te produceren. De app Evernote werkt goed om notities in bij te houden, maar je kunt ook gewoon een concept e-mail maken. Zelf vind ik typen op mijn mobiel niet ideaal, maar je kunt natuurlijk ook pen en papier pakken. Reis je met de auto? Gebruik dan de voice recorder op je mobiel. Zoek uit wat fijn werkt voor jou. Voor je het weet, heb je aan het eind van de dag opeens een nieuw hoofdstuk af!

5. Beperk jouw interesse in schrijven niet alleen tot daadwerkelijk schrijven.

Lees tijdschriften over schrijven, meld je aan bij een schrijf-/leesclub of online forum, lees schrijfblogs, praat met andere schrijvers, bezoek beurzen en laat anderen weten dat je schrijven leuk vindt. Door je te realiseren dat er meer mensen zijn zoals jij (die een boek willen schrijven), voel je je onderdeel van een groep en krijg je hopelijk meer motivatie om alles op alles te zetten om van jouw droom werkelijkheid te maken.

6. Bedenk dat je niet per se meteen uren achter elkaar moet schrijven.

Een kwartier is al genoeg. Je hoeft niet snél te schrijven om ergens te komen. Elke letter op papier is er één meer dan daarvóór. Een boek schrijven is geen sprint, maar een… juist.

7. Laat huishoudelijke taken schrijven niet in de weg zitten.

Die berg strijkgoed ligt er morgen ook nog wel. De afwas kan best eventjes wachten. Maak van schrijven een prioriteit. Vind je dit moeilijk? Lees tip 3 nog een keer. En ook tijdens het strijken komt de voice recorder goed van pas 😉

A professional writer is an amateur who didn’t quit.
– Richard Bach

Zo overkom je een langdurige writer’s block

Een tijdje geleden gaf ik tips voor het overkomen van een kortstondige writer’s block, voor als je vastloopt in je verhaal. Nu besteed ik aandacht aan de langdurige writer’s block. Ik heb het zelf meerdere keren meegemaakt: maanden waarin ik wel wílde schrijven, maar ik deed het niet. Herkenbaar? Wat de reden hiervoor ook is (het komt nu niet goed uit, angst om te schrijven, perfectionisme zit in de weg), er zijn manieren om deze writer’s block op te heffen en weer vol energie aan het schrijven te gaan.

1. Accepteer de schrijfdip.

Iets forceren helpt niet. Dan gaat schrijven je misschien nog meer tegenstaan. Accepteer dat je even geen ruimte in je hoofd hebt om te schrijven. Het gevoel komt vanzelf weer terug!

2. Elimineer de redenen van de schrijfdip.

Misschien komt het niet vanzelf terug. In dat geval moet je er hard aan werken. Ga aan de slag met die dingen waardoor je niet schrijft. Moet je een grote klus in huis aanpakken? Doe dat dan. Gaat het op je werk niet lekker? Neem wat dagen vrij en neem even afstand. Besteed je eigenlijk weinig tijd aan wát dan ook, inclusief schrijven? Spreek af met vrienden, boek een weekendje weg of ga uitwaaien op het strand. Van al deze dingen krijg je nieuwe energie, energie die je net dat zetje in je rug kunnen geven om het schrijven weer op te pakken. Een heel goede tip, waarvan ik me bewust ben dat die niet voor iedereen haalbaar is, is: boek een schrijfretraite. Een weekend of week waarin je je helemaal focust op schrijven, niks anders. Weg van je werk en je dagelijkse leven, alleen maar bezig met schrijven. (Overigens kun je dat ook thuis realiseren: neem een week vrij en spreek met jezelf – en het thuisfront – af dat deze week in het teken van schrijven staat. Je doet geen huishoudelijke klusjes, je bent niet beschikbaar voor afspraken.)

3. Maak van schrijven een prioriteit.

Wellicht is er geen aantoonbare reden waarom je niet schrijft. Je huis is aan kant, je hebt wel zin in andere dingen en je zit goed in je vel. In dat geval zit er maar één ding op: maak van schrijven een prioriteit. Vertel de mensen om je heen dat je bezig bent met een verhaal (al zijn er ook redenen te bedenken om dat juist niet te doen) en dat je daarom de komende tijd minder beschikbaar bent om leuke dingen te doen. Regel het zo met je werk dat je misschien een dag in de week vrij bent, of wat eerder naar huis kan en die uren op een ander moment weer inhaalt. Verweef schrijven zo in je leven, dat je er dagelijks tijd voor hebt (lees ook mijn blogpost Schrijfgoals, met tips om schrijven vol te houden).

4. Lees

Op deze manier ben je nog wel met verhalen bezig, ook al produceer je zelf even niets. Lezen kan inspireren en je op nieuwe ideeën brengen. Of, wat ook wel eens gebeurt: je leest een boek waarvan je denkt: ‘als deze schrijver het kan, dan kan ik het ook!’.

5. Stel je verwachtingen bij.

Je kunt heel kritisch op jezelf zijn. Je kunt de lat vreselijk hoog leggen. Je kunt nooit iets dat je schrijft goed genoeg vinden. Maar wat levert dat je op? Waarschijnlijk zorgen de hoge verwachtingen (van jezelf) ervoor dat je blokkeert en dan maar helemaal niet schrijft.

6. Accepteer de schrijfdip niet.

Schrijf. Ga dóór. Je wil schrijven, anders las je deze blogpost nu niet. Je hebt een verhaal dat je wil vertellen – vertél dat dan! Laat je niet weerhouden door jouw innerlijke kritische stem of invloeden van buitenaf. Lees meer over het terugkrijgen van schrijfplezier, als dat is wat je tegenhoudt. Of achterhaal wat de reden is van je schrijfdip en los het probleem op. Stel een schrijfplan op, als je denkt dat het je helpt om jouw doel te bereiken. Maar wat je ook doet: blijf schrijven. Dat is de enige manier om uit de dip te komen.

As writer’s, we’re lucky. If we’re not productive, we can blame it on ‘writer’s block,’ an ailment that doesn’t seem to exist for other professions. For instance, shoe salesmen do not get ‘shoe salesmen block.’
– Neil Gaiman

Meer inspirerende quotes over een writer’s block.

 

Hoe krijg je schrijfplezier terug?

In mijn vorige blog Hoe overkom je een writer’s block? schreef ik hoe je een tijdelijke blokkade in je schrijfproces kunt doorbreken. Maar wat nu als de grootste blokkade is dat je geen plezier meer beleeft aan schrijven? Dan kan het wat moeilijker zijn om de draad weer op te pakken. Maar het is niet onmogelijk. Met deze tips krijg je dat schrijfplezier weer terug.

1. Zet je corrigerende zelf uit

Alle schrijvers zullen dit herkennen: een stemmetje in je hoofd die vraagt ‘is het wel goed genoeg wat ik doe?’ Maar zet tijdens het schrijven je ‘corrigerende zelf’ uit en stel het beoordelen uit, want het remt jouw schrijfproces en creativiteit alleen maar af. Als je niet oppast, neemt het stemmetje het helemaal over en krijg je geen letter meer op papier. Probeer jezelf tijdens het schrijven niet te beperken door restricties die je voelt of creëert. Wees niet te kritisch, luister niet naar dat stemmetje. Dat stemmetje krijgt zijn tijd wel, namelijk tijdens de redactieronde. Probeer de angst om te falen, origineel te zijn of kritiek te krijgen los te laten (eerder schreef ik hierover de blogpost Gewoon doen!). Als je dat stemmetje in je hoofd stil weet te krijgen, levert het je zeker weten schrijfplezier op. Tip 2 kan je helpen om het stemmetje stil te krijgen.

2. Doe een schrijfoefening

Schrijven kun je. Dat weet je. Je motortje moet gewoon weer even op gang komen. Een schrijfoefening kan hierbij helpen. Gelukkig biedt het internet hierbij uitkomst; bekijk bijvoorbeeld de schrijfoefeningen van Schrijven Online.

Een oefening waarbij mijn aha-moment kwam (‘zie je wel, ik kan wel schrijven’), was tien minuten aaneengesloten schrijven (met de hand). Dit kun je doen over elk willekeurig onderwerp. Wat zie je nu als je uit het raam kijkt, bijvoorbeeld. Of: er wordt nu aangebeld – wie zou het kunnen zijn? Belangrijk hierbij is wederom het uitzetten van je corrigerende zelf. Je hebt er niks aan als je nu afgeremd wordt door een kritisch stemmetje. Maar laat ook los dat het foutloos moet zijn; weet je even niet hoe je iets schrijft? Ga door, zoek het niet op. Loopt de zin niet helemaal lekker? Maakt niks uit. Zet de timer van je telefoon op tien minuten, maar leg je telefoon uit het zicht. En schrijf. 

Je kunt je ook opgeven voor een schrijftraining. Zelf heb ik veel gehad aan de training Creatief en doelgericht schrijven. De cursusleidster heeft heel veel praktijkervaring. De variatie aan cursisten vanuit allerlei branches zorgt voor inzicht in hoe anderen schrijven aanpakken. In de training worden creatieve schrijftechnieken behandeld, die je elk op je eigen manier kunt inzetten.

3. Forceer creativiteit en inspiratie

Het is een fabeltje dat je kunt wachten op inspiratie. Je moet ernaar op zoek. Het is een makkelijk excuus om niet te schrijven: ‘Ik heb nu eenmaal geen inspiratie’. Met het forceren van inspiratie wek je creativiteit op. Ook dít kun je doen door middel van een schrijfoefening, met name door de creatieve schrijftechniek ‘opzettelijke associatie’. Bedenk een onderwerp, misschien wel een onderdeel van jouw manuscript, en kies een willekeurig voorwerp dat niets met het onderwerp te maken heeft (een spiegel, een fles water, een sleutelhanger). Let op kleur, vorm, functie, geur, materiaal, etc. Ga nu actief op zoek naar de overeenkomsten en verschillen tussen deze twee. Dat lijkt moeilijk, maar als je goed zoekt vind je altijd wel iets. Op deze manier dwing je jezelf om vanuit allerlei punten naar een probleem te kijken. Wie weet, levert het wel een heel verrassend inzicht op. (Later meer over deze creatieve schrijftechniek!)

4. Ga door de dip heen

Elke schrijver kent dips. Of ze nu gebeuren vóór het schrijven, tijdens het schrijven of in de redactiefase. Ga door de dip heen! Denk in oplossingen en stel een tegenvraag. Waar loop je precies tegenaan? Bekijk het probleem vanuit een ander perspectief. Hoe zou bijvoorbeeld een kind dit aanpakken, of iemand met heel veel geld? Beschrijf het probleem aan iemand anders – grote kans dat je het heel anders beschrijft dan je in je hoofd had, wie weet kom je wel opeens met een briljant idee.

5. Herken je eigen valkuilen (en voorkom dat je erin trapt)

Iedereen heeft zijn eigen schrijfgewoontes. Het is goed om die te herkennen en eventuele valkuilen vroegtijdig te signaleren. Zit je agenda bijvoorbeeld de komende tijd vol met afspraken en kom je even niet aan schrijven toe? Zorg er dan voor dat je na die periode tijd reserveert om weer te gaan schrijven. Of voorzie je een plothole waar je nog even geen oplossing voor weet? Bouw alvast verder aan je verhaal, zodat je er niet op vastloopt. Je kunt ook eens een heel andere schrijfstrategie proberen, om jouw energie weer aan te wakkeren en de creativiteit op gang te brengen. Schrijf je normaal alleen ’s avonds? Kijk of je later kan beginnen op je werk en wat later door kan werken, zodat je eens ’s ochtends kunt schrijven. Wie weet wat het oplevert!

6. Pak ook je rust

Schrijven is leuk (het leukste wat er is!) maar het moet wel leuk blíjven. Er zijn auteurs die al-tijd schrijven. Maar even afstand nemen kan ook fijn zijn. Een paar dagen, wat langer, of loop af en toe weg voor een paar minuten en ga dan verder. Als je te gefocust bent op schrijven, kan het je tegen gaan staan.

En misschien is dit wel de beste tip: bedenk waarom je schrijft. Je wil een verhaal vertellen. Zorg ervoor dat je dat voor elkaar krijgt!

A person is a fool to become a writer. His only compensation is absolute freedom. He has no master except his own soul, and that, I am sure, is why he does it.
– Roald Dahl

Maak je schrijfplan SMART

‘Heb je weer iemand die aankomt met dat SMART-geleuter’, denk je misschien. Die reactie heb ik ook vaak, als ik deze management-uitspraak hoor. Maar de techniek is wel uitstekend toe te passen en hartstikke handig bij het opstellen van een schrijfplan. Want je wil toch dat jouw schrijfplan slaagt? Dan is het raadzaam om een strategie op papier te zetten. Want weet je wel precies wat je wil gaan doen? En hoe? Misschien niet je meest favoriete klusje, maar je zult zien dat het meteen inzicht biedt in jouw voornemens én handvatten geeft om het plan haalbaar te maken.

Specifiek

Zorg dat je helder hebt wat je precies wil doen. Wil je een heel manuscript afhebben? Of een kortverhaal schrijven? Of wil je misschien een blog gaan bijhouden, waarover dan? Zorg ervoor dat je plan zo specifiek mogelijk is. Beantwoord de volgende vragen: Wat wil ik bereiken? Waar ga ik dat doen? Wanneer ga ik dat doen? Welke elementen van dit plan zijn essentieel? Wat heb ik hiervoor nodig? Waarom wil ik dit bereiken?

Meetbaar

Het voordeel van schrijven is dat het altijd meetbaar is: je hebt altijd een product om te tonen. Het is observeerbaar. Mocht je nog een stapje verder willen gaan, kun je je alvast bedenken wat je gaat doen als het plan behaald is. Wat wil je met je manuscript/verhaal? Hoe pak je dat aan?

Acceptabel/Aantrekkelijk

Is jouw plan wel acceptabel? Dat wil zeggen: is het aantrekkelijk voor jou? Als het doel en de tijdlimiet die je jezelf hebt gesteld betekenen dat je naast werk en werken aan je verhaal helemaal geen tijd hebt voor andere dingen (lees: het huishouden, even Netflixen, vrienden of familie zien), dan is het plan misschien helemaal niet aantrekkelijk voor je. En als je niet enthousiast wordt van het vooruitzicht om je aan je plan te houden, is de kans klein dat je er daadwerkelijk aan gaat werken. Maak het plan acceptabel voor jou: beslis wat je ervoor wil opofferen, en wat niet.

Realistisch

Is het haalbaar wat je je hebt voorgenomen? Als je als doel hebt om in twee maanden een manuscript van honderdduizend woorden te schijven, kun je er bijna vanuit gaan dat het niet realistisch is. Een realistische doelstelling houdt rekening met de praktijk. Hoeveel tijd heb je echt om te schrijven? Welke factoren hebben hier invloed op? Wat heb je nodig om je doel te behalen dat je nu niet hebt, mis je bijvoorbeeld een stille plek om te schrijven? Bedenk hoe je met deze factoren omgaat.

Een te makkelijk doel is ook niet leuk. Probeer jezelf uit te dagen. Pas dan zal het je bevrediging opleveren. Een SMART-doel moet je zien als project, niet als taak. Stel eventueel kleinere, haalbare tussendoelen op.

Tijdgebonden

Of je plan haalbaar is, hangt af van de tijd die jezelf geeft. Als je geen deadline stelt, is de kans groot dat je er helemaal niet aan begint omdat je geen noodzaak voelt. Een te krappe deadline kan je afremmen omdat je toch al aanvoelt dat je het niet gaat halen. Bedenk: wanneer begin je met het doel, wanneer wil je dat het af is, wanneer is het doel bereikt? Een SMART-doel heeft een duidelijke begin- en einddatum.

Voorbeelden van een SMART-schrijfdoel

• Eind 2019 wil ik een eerste versie van mijn manuscript afhebben.
• Over vijf maanden heb ik vijf korte verhalen geschreven van elk tienduizend woorden.
• Over drie maanden heb ik een blog aangemaakt en ten minste vier blogposts gepubliceerd.

Waarom SMART?

Een doel SMART maken helpt om een idee concreet vorm te geven. We willen vaak van alles, maar vaak blijven ideeën vaag en vrijblijvend. Een SMART-doel is concreet en de kans dat er in de praktijk daadwerkelijk wat van terecht komt, is groter.

Natuurlijk valt en staat je schrijfplan met nóg een aspect, en dat is of je het plan een prioriteit maakt. Een plan kan leuk en handig zijn, maar als je er niets aan doet gebeurt er ook niets. Je zult tijd voor schrijven vrij moeten maken en ja, dat heeft consequenties voor andere dingen in je leven. Lees hierover ook mijn blog Kiezen voor schrijven.

Writing a book is a blood sport. If it doesn’t hurt when you’re done, you’re probably doing something wrong.
– Kevis Hendrickson

Hoe overkom je een writer’s block?

Je kent het misschien wel: je hebt zin en tijd om te schrijven, maar het lukt niet. Je zit vast. Het is de bekende writer’s block. Gelukkig zijn er een paar tips die je helpen om hier doorheen te komen. Geloof me: je kan het!

Conflict = verhaal. Wat is het conflict in je verhaal? Kun je daar nog iets aan toevoegen? Ik las ooit ergens de tip: maak het je hoofdpersoon zo moeilijk mogelijk. Dat is misschien lastig (je bent inmiddels toch een beetje van het personage gaan houden), maar het is leuker voor de lezer als niet alles gaat zoals gepland.

Plottwist! Gooi een curveball naar je personages, iets dat zij (en jij) niet zagen aankomen. Zet ze bijvoorbeeld samen in een afgesloten ruimte. Of er raakt iemand zoek. Misschien past de scene helemaal niet bij de plot van je verhaal, maar het kan wel helpen om weer op gang te komen. Je kunt het altijd deleten.

Sla een stuk over. Als je even niet weet hoe jouw personage zich redt uit een situatie, dan laat je het even voor wat het is en ga je alvast verder met het verhaal. Je kunt ook alvast het einde schrijven. Zo weet je waar je naartoe werkt. Dat betekent niet dat je het einde niet meer kunt veranderen, natuurlijk.

Schrijf de verhaalvoortgang uit. Als je dat niet al had gedaan voordat je begon met schrijven, kan het alsnog. Je kunt de hoofdlijnen uitschrijven, maar wat mij vaak helpt is om het op microniveau te doen: personage x gaat naar x, spreekt daar met x en daaruit blijkt x. Dit geeft houvast op korte termijn. Zo hoef je tijdens het schrijven minder te denken aan welke richting je op moet, en kun je je bezig houden met het schrijven van mooie zinnen en scenes.

Neem even afstand. Laat je verhaal even met rust en verwacht ook niet van jezelf dat je door móet schrijven. Ga (hard)lopen, bel een vriend(in), doe iets anders creatiefs (denk eens aan een kleurboek!) of doe iets heel anders (Netflixen, de keuken schrobben, de kast opruimen, bak iets lekkers). Lichaamsbeweging geeft energie en misschien doen zich tijdens andere bezigheden wel nieuwe ideeën aan.

Realiseer dat het niet perfect hoeft te zijn. Iets perfects willen schrijven kan verlammend werken. Je schrijfwerk hoeft niet perfect te zijn, dát je schrijft is belangrijker. Schrijf gewoon lekker wat in je opkomt, hou je niet bezig met de verwachtingen van jezelf of anderen. Wees niet te streng voor jezelf.

Bedenk wat de reden van je writer’s block is. Waarom loop je vast? Komen de eindjes van je verhaal niet op de juiste manier bij elkaar? Repareer dat dan. Is de toon van je verhaal niet goed? Ga niet meteen alles herschrijven, maar schrijf door en probeer de juiste toon te vinden. Wordt je opeens overspoeld door onzekerheid? Praat met een vriend(in) die weet dat je schrijft, of zoek steun bij een schrijfforum.

Soms als ik schrijf, roep ik opeens keihard: ‘No bad writing!’. De zin komt uit de film (ook een boek) Secret Window, waarin het hoofdpersonage dagen staart naar een lege pagina en geen zin op papier krijgt. De ene zin die hij weet te schrijven, delete hij, met de opmerking ‘no bad writing’. Ik probeer dit steeds minder te doen. Als ik het écht slecht vind, schrap ik iets. Als het wel meevalt, of als ik denk dat ik dat alleen maar vind omdat ik te kritisch ben, laat ik het staan en ga ik verder. Dit helpt om door te gaan met schrijven.

Een kortstondige writer’s block (zoals ik dat maar noem) is iets anders dan een langdurige, waarin je maanden niet schrijft. Zo’n writer’s block vraagt om andere maatregelen. Hierover later meer!

Heb jij een goede tip om een writer’s block te overkomen? Laat het me weten!

You can always edit a bad page. You can’t edit a blank page.
– Jodi Picoult

Schrijven in het geheim

Toen ‘Bay’ net uit was, kreeg ik heel vaak te horen: ‘Een boek? Wat leuk! Ik wist helemaal niet dat je schreef’.

Dat klopt, ik heb niet met veel mensen gedeeld dat ik bezig was met het schrijven van een boek. Zélfs niet met alle mensen die dicht bij me staan. Het was niet dat ik het bewust verborg, maar het had denk ik vooral te maken met de verwachting die zo’n uitspraak met zich meebrengt. Als mensen dan vragen: ‘En, hoe gaat het met je boek?’ is die interesse leuk, maar het kan ook vervelend zijn als je even in een schrijfdip zit. Dan voelt het alsof je helemaal niks opschiet, terwijl die verwachting wel is geschept. Dan wordt het meteen zo’n ‘ding’.

Bovendien wist ik tijdens het schrijven nog helemaal niet of het uberhaupt uitgegeven zou worden en of ik dat wel wilde. Ik schreef, omdat ik het leuk vond. Ik had een verhaal in mijn hoofd dat eruit moest.

In het geheim schrijven heeft ook als voordeel dat het project helemaal van jou is. Waarmee ik niet wil zeggen dat je geen ervaren tegenlezer ernaar moet laten kijken, soms zelfs tíjdens het schrijven. Maar in het creatie- en schrijfproces kan het fijn zijn als je door niemand beïnvloed wordt en niemand als het ware met je meeschrijft en goedbedoeld met adviezen komt. De stem van een tegenlezer in je hoofd kan je scherp houden, maar kan je ook afremmen.

In mijn geval waren die verbaasde reacties ontzettend leuk. Iedereen begreep ook wel dat het niet iets is wat je even tijdens bijvoorbeeld een koffiepauze op werk zegt. ‘Hoe was jouw weekend? Ik heb het druk gehad, ik schrijf namelijk een boek, zie je.’ Doordat het als een verrassing kwam, wilden mensen júist weten hoe het schrijfproces voor mij is gegaan.

Ik denk dat ik het bij mijn volgende boek precies hetzelfde zal doen. Het lijkt me leuk om op een dag te zeggen: ‘Hier is ‘ie dan! Het vervolg op ‘Bay’!’

The beautiful part of writing is that you don’t have to get it right the first time, unlike, say, a brain surgeon.
– Robert Cormier

‘Doorzetten is onderdeel van het proces’

‘Are you ready to write again?’

Dat kopte de mail van NaNoWriMo vorige week.

Ik voelde me meteen aangesproken. Het antwoord is: Nee. Ja. Ja en Nee. Alle smoezen die ik wel eens op mijn blog heb benoemd, hebben de revue al gepasseerd de laatste tijd. Geen tijd. Ik werk bijna full time! De dagen gaan zo snel. Het is zulk mooi weer, ik zit liever op het terras. Ik moet al zo veel andere dingen doen.
En hoewel al die smoezen ontzettend goed werken (al zeg ik het zelf), bezorgen ze me een vreselijk gevoel. Want ondertussen krijg ik niks voor elkaar, geen letter op papier. En daardoor voel ik me onproductief (wat natuurlijk ook zo is, ongeacht hoe hard ik werk of me stort op de promotie van Bay).

Ik hou mezelf voor dat ik genoeg ideeën heb, maar niet één kan kiezen en daar voor gaan. Maar de waarheid is: ik heb genoeg ideeën, maar ze voelen allemaal niet goed genoeg. Niet volledig genoeg. Ik schrijf op dit blog zo vaak dat ik vind dat inspiratie je niet overkómt; je moet er naar op zoek. Je moet het een beetje afdwingen. Ik had gehoopt dat die inspiratie zou komen tijdens mijn vakantie, maar dat was natuurlijk heel passief gedacht. Oneerlijk, want ik geloof in practise what you preach, en moet er dan ook wel zelf werk in stoppen.

Het is makkelijker gezegd dan gedaan om geen excuusjes meer te verzinnen en te gebruiken. Ik kan me heel erg verbazen over auteurs met een hoog schrijftempo. Vraag me af: hoe dan? Maar geen schrijver is de ander, natuurlijk. Ik moet me niet vergelijken met anderen – en doe dat vanzelfsprekend tóch.

NaNoWriMo sluit de mail af met motiverende woorden: Perseverance is part of the process. Optimism is part of your toolkit. Belief in yourself and the worthiness of your voice is an essential resource. We believe in you. Are you ready to open up your Creative Backpack and see what you pull out?

Misschien wordt het tijd dat ik eens goed na ga denken over wat ik nu echt belangrijk vind.

‘If it does not challenge you, it does not change you.’
– Unknown

 

Praktische schrijftips – deel 1

Schrijftips zijn heel handig. Je bent niet de eerste die tegen schrijfproblemen aanloopt, dus waarom zou je niet leren van de trucjes van anderen? Een paar zijn voor de hand liggend: show don’t tell, laat het door iemand tegenlezen die niet bang is om kritiek te geven en kill your darlings.

Onderstaande tips zijn misschien geen dingen waar je uitgebreid bij stilstaat als je een verhaal schrijft. Toch zijn het twee onmisbare punten die je voor jezelf als schrijver heel duidelijk moet hebben.

Bedenk, voordat je begint met schrijven:

Wat wil je vertellen als schrijver?
Ik ben meerdere keren begonnen met het schrijven van een verhaal om het vervolgens niet af te maken. Aan gebrek aan inspiratie ligt het niet. Aan doorzettingsvermogen misschien wel, maar dat komt voort uit het volgende: ik wist niet wat ik met mijn verhaal wilde vertellen. Met ‘Bay’ heb ik daar vooraf niet expliciet bij stil gestaan, maar ik wist wel wat voor sóórt verhaal ik wilde vertellen. Een stoer verhaal met steampunk-elementen, met een beetje humor en wat heel erg tot de verbeelding spreekt. Mijn volgende verhaal is gebaseerd op een heel specifiek idee dat ik heb, een achterliggende gedachte bij de reis die de karakters maken en de wereld waar het zich afspeelt. Het is als het ware de kapstok van het verhaal. Die gedachte hoeft niet expliciet genoemd te worden in het verhaal – sterker nog: liever niet. Maar het helpt om voor jezelf te formuleren wat je wil laten zien met het verhaal, om de koers ervan te bepalen.

Wat is het streven van je hoofdpersoon en wat is jouw visie hierop?
Je hoofdpersoon wil iets en al zijn/haar acties zijn gericht op het behalen van dit doel. Als schrijver is het belangrijk dat je weet wat het streven van je hoofdpersoon is, omdat je dan de acties die hij/zij doet overtuigend kan beschrijven. Je zult het snel genoeg merken als je iets schrijft dat niet bij het karakter van het personage past, of als het iets is wat tegen dat streven in gaat. Even belangrijk is om te weten wat jouw visie als schrijver is op het doel van je personage. Ben je het er mee eens? Dan is het waarschijnlijk dat je hoofdpersoon slaagt in zijn/haar streven. Ben je het er niet mee eens, dan zal het personage falen. Vind je dat het personage wijzer uit de strijd moet komen, laat hem dan tot inzicht komen.

Heb jij nog schrijftips? Laat het me weten! Als schrijvers onder elkaar moeten we van elkaar leren 🙂

Some writers enjoy writing, I am told. Not me. I enjoy having written.
– George R.R. Martin

Het plezier van schrijven – en de angst van gelezen worden

Waarom schrijven mensen? Waar komt die drang om te schrijven vandaan? Vaak begint dat met het feit dat je iets te zeggen hebt. Je wilt schrijven. Of als je het zwaar te pakken hebt: je kúnt niet anders.

Bij mij zit hem dat in het creëren. Dat je met woorden een nieuwe wereld kunt vormgeven, alles kan laten gebeuren wat je maar kunt bedenken en niets te gek is, vind ik fantastisch. Ook het maken van iets dat ik straks nalaat, speelt mee. Key daarbij is natuurlijk dat je werk wordt uitgegeven. Niet iedereen heeft die behoefte zo, je kunt prima schrijven voor jezelf en er verder niets mee doen. Al zo lang ik me kan herinneren is het uitgeven van een boek een droom van me.

Maar het idee dat straks anderen mijn woorden gaan lezen, maakt me doodsbenauwd. Dan is het er echt, out in the open. Dan gaan mensen er iets van vinden, en dat delen ze dan misschien ook wel met anderen of met mij. Van onbekenden vind ik dat niet eens zo eng, maar het idee dat vrienden, familie en collega’s het zullen lezen, bezorgt me wel wat hartkloppingen. Een boek schrijven doe je vanuit je hart, vanuit iets heel diep in jezelf. En normaal gesproken geef ik me helemaal niet zo bloot.

Maar het is natuurlijk fantastisch. En onwerkelijk. En eng. Het is van alles tegelijk.

Toch is de droom om een boek uit te geven vele malen groter dan de angst om gelezen te worden. Bovendien denk ik dat een beetje angst goed is. Het houdt je scherp en kritisch, maar daar moet je natuurlijk niet in doorslaan. Zoals ik al eerder schreef is schrijven de kunst van het loslaten en de fantasie. Het is vreselijk zonde als je je laat tegenhouden door angst, als je met schrijven zoveel mooie dingen kunt doen.

It’s none of their business that you have to learn how to write. Let them think you were born that way.
– Ernest Hemingway